Էյնշտեյնն ու Աստված

Համալսարանում պրոֆեսորն իր ուսանողներին մի հարց տվեց.

-Այն ամենը, ինչ գոյություն ունի, ստեղծել է Աստվա՞ծ։

Մի ուսանող համարձակ պատասխանեց.

-Այո՛, Աստվա՛ծ է ստեղծել։

-Աստվա՞ծ է ստեղծել ամեն ինչ։

-Այո՛, պարո՛ն,- պատասխանեց ուսանողը։

Պրոֆեսորը հարցրեց.

-Եթե Աստված է ստեղծել ամեն ինչ, ուրեմն՝ Աստված է ստեղծել չարը, քանի որ այն գոյություն ունի։ Եվ համաձայն այն սկզբունքի, որ մեր կատարած գործերն են մեզ բնութագրում, ուրեմն՝ Աստված հենց ինքը չա՞րն է։

Ուսանողը, այդպիսի պատասխան լսելով, լռեց։ Պրոֆեսորը շատ գոհ էր ինքն իրենից։ Նա պարծեցավ ուսանողների մոտ, որ ինքը մեկ անգամ ևս ապացուցեց, թե Աստծո հանդեպ հավատը միֆ է։

Մեկ ուրիշ ուսանող ձեռք բարձրացրեց և ասաց.

-Կարո՞ղ եմ ձեզ հարց տալ, պրոֆեսո՛ր։

-Իհարկե՛,- պատասխանեց պրոֆեսորը։

Ուսանողը վեր կացավ և հարցրեց.

-Պրոֆեսո՛ր, ցուրտը գոյություն ունի՞։

-Դա ի՞նչ հարց է, իհարկե՛, գոյություն ունի։ Դու երբևէ չես մրսե՞լ։

Ուսանողները ծիծաղեցին երիտասարդի հարցի վրա։

Նա ասաց.

-Իրականում, պարո՛ն, ցուրտը գոյություն չունի։ Ֆիզիկայի օրենքների համաձայն՝ այն, ինչ մենք ցուրտ ենք անվանում, ջերմության բացակայությունն է։ Առարկան կամ մարդուն կարելի է ուսումնասիրել՝ ելնելով այն բանից, թե արդյո՞ք օժտված է էներգիայով կամ էներգիա արձակո՞ւմ է։ Բացարձակ զրոն (-460°՝ ըստ Ֆարենհայթի) ջերմության լրիվ բացակայությունն է։ Այդ ջերմաստիճանում ողջ մատերիան դառնում է իներտ և հակազդելու անընդունակ։ Ցուրտը գոյություն չունի՛։ Մենք այդ բառը ստեղծել ենք, որպեսզի բնութագրենք, թե ինչ ենք զգում ջերմության բացակայության դեպքում։

Ուսանողը շարունակեց.

-Պրոֆեսո՛ր, խավարը գոյություն ունի՞։

-Իհարկե՛, գոյություն ունի։

-Դուք դարձյալ սխալվում եք, պարո՛ն, խավար նույնպես գոյություն չունի։ Իրականում խավարը լույսի բացակայությունն է։ Մենք կարող ենք ուսումնասիրել լույսը, բայց ո՛չ խավարը։ Մենք կարող ենք օգտագործել Նյուտոնի պրիզման, որպեսզի սպիտակ լույսը տարրալուծենք բազմաթիվ գույների և ուսումնասիրենք յուրաքանչյուր գույնի տարբեր ալիքների երկարությունները։ Դուք չեք կարող չափել խավարը։ Լույսի սովորական ճառագայթը կարող է թափանցել խավարի աշխարհը և լուսավորել այն։ Դուք ինչպե՞ս կարող եք իմանալ, թե որևէ տարածություն որքանով է խավար։ Դուք չափում եք, թե որքան լույս է առկա, այնպես չէ՞։ Խավարը մի հասկացություն է, որը մարդն օգտագործում է, որպեսզի նկարագրի, թե ինչ է կատարվում, երբ բացակայում է լույսը։

Ի վերջո, երիտասարդը հարցրեց պրոֆեսորին.

-Պրոֆեսո՛ր, չարը գոյություն ունի՞։

Այս անգամ պրոֆեսորն անվստահ պատասխանեց.

-Իհարկե՛, ինչպես արդեն ասացի։ Մենք ականատես ենք դառնում նրան ամեն օր։ Դաժանություն, բազմաթիվ հանցագործություններ, բռնություններ ողջ աշխարհով մեկ։ Այս օրինակները ոչ այլ ինչ են, եթե ոչ չարի դրսևորումներ։

-Չարը գոյություն չունի, պարո՛ն, կամ համենայն դեպս, այն գոյություն չունի Նրա համար։ Չարը պարզապես ԱՍՏԾՈ բացակայությունն է։ Այն նման է խավարին ու ցրտին. բառ է, որը ստեղծվել է մարդու կողմից Աստծո բացակայությունը բացատրելու համար։ Աստված չի ստեղծել չարը։ Չարը ո՛չ հավատ է, ո՛չ սեր, որոնք գոյություն ունեն, ինչպես լույսն ու ջերմությունը։ Մարդու սրտում աստվածային սիրո բացակայությունն է չարը։ Այն նման է ցրտին, որ հայտնվում է, երբ չկա ջերմությունը կամ խավարին, որ տիրում է, երբ չկա լույսը։

Պրոֆեսորը նստեց իր տեղը: Այս ուսանողն Ալբերտ Էյնշտյենն էր:

Պատրաստեց Սուսաննա Մելքոնյանը